Een mooie, pijnlijke illustratie van afgunst in de liefde zag ik een paar dagen geleden op Canvas in Un coeur en hiver, een film van Claude Sautet uit 1992. Een korte scène in een Parijs restaurant in het begin van de film legt de kiem van die afgunst bloot.
“Maxime (André Dussollier, 46) en Stéphane (Daniel Auteuil, 42) zijn twee veertigers die een eigen zaak hebben opgebouwd: ze werken al jaren samen in een atelier waar violen gebouwd, hersteld en gerestaureerd worden. De gehuwde Maxime houdt zich bezig met de zakelijke kant van het bedrijf en met de klanten. Hij heeft een levenslustig en open karakter en lijkt een man die alles voor elkaar heeft in het leven. Stéphane is een vrijgezel die een teruggetrokken leven leidt. Lang geleden slaagde hij niet aan het conservatorium, maar daarna ontpopte hij zich tot een succesrijke meester-vakman.” (Gebaseerd op Wikipedia.)
In het begin van de film gaan beide mannen uit eten. In het drukke restaurant vertelt Maxime aan Stephane voor het eerst dat hij verliefd is geworden op een jonge concertvioliste – Camille (Emmanuelle Béart, 29). Hij kent haar al twee maanden en hij heeft net besloten om zijn vrouw voor haar te verlaten om met Camille te gaan samenwonen.
Het gesprek in het restaurant legt de kiem van de afgunst bloot. Regisseur Claude Sautet maakte er drie-en-een-halve minuut indringende cinema van. Let ook op de positie en de blikken van de drie hoofdpersonages in deze ingenieus gemonteerde sequens: wie kijkt naar wie en wanneer.
Enkele details die de mise-en-scène een extra dimensie geven:
- De acteurs Daniel Auteuil en Emmanuelle Béart waren op het moment van de opnames al enkele jaren een koppel. In het jaar dat de film uitkwam, kregen ze een dochter.
- De regisseur én tevens co-scenarioschrijver van de film Claude Sautet (1924-2000) aan het woord over zijn keuze van beide hoofdrolspelers:
“Ik had Emmanuelle Béart al ontmoet. Ik had iets onderdrukts in haar gevoeld, een emotie die zich wilde uiten, maar nog ergens op wachtte. Maar ik kon haar karakter niet doorgronden. En ze bracht daarom op dat moment niets in beweging bij mij (…) En toen, op een dag, zag ik haar in een restaurant. Ze hield zich heel rechtop, haar haar naar achteren getrokken. Ze zag eruit als een student aan het conservatorium. (…) Ik sprak met haar over de rol, maar voegde eraan toe dat zij dan wel een jaar lang viool zou moeten studeren.
Ze antwoordde onmiddellijk met een vastberadenheid die me overtuigde en plotseling geneerde ik me. Als ik haar die rol gaf, kon ik Daniel Auteuil, met wie ze samenwoonde, niet de hoofdrol geven … Maar Daniel herinnerde me eraan dat ik hem twee jaar eerder in het vliegtuig had verteld over Un coeur en hiver! Ik dacht toen bij mezelf: Ach, wat geeft het, ik neem ze allebei!”
(Michel Boujut, Conversations avec Claude Sautet, 2014 – geciteerd op https://www.allocine.fr/) - In het fragment zijn enkel de achtergrondgeluiden te horen van het restaurant: geroezemoes, het tikken van bestek op borden enz. die de (veelzeggende) stiltes in het gesprek lijken te versterken en dat in tegenstelling tot het vervolg van de film waarin de complexe gevoelens in de driehoeksverhouding mee worden vertolkt door de prachtige, getormenteerde muziekstukken van Maurice Ravel (1875 – 1937) die de jonge violiste aan het oefenen is voor een nieuwe opname met haar eigen trio (piano, viool en cello).
Ik bekeek de film op Canvas. Je kan dvd van de film (gratis) huren in je bibliotheek of online bekijken – in prima kwaliteit, met Engelstalige ondertitels op YouTube.
Lees verder
Misschien kan het advies van de Franse neuropsychiater Jean-Michel Oughourlian helpen als je verliefd bent op de vrouw van een ander?
Lezen ➠
Ik had misschien wel graag een (girardiaanse) bespreking over deze klassieker in de Franse filmgeschiedenis geschreven, maar die bestaat al. Warm aanbevolen.