De interactie vormt de werkelijkheid

Over kwantumtheorie, communicatie en het ik

Laura De Coninck, Saudade
Watou 2019, Niets bestaat dat niet iets anders aanraakt.
© eigen foto

Kwantumtheorie

Waarom relaties de sleutel tot het bestaan ​​zijn

Van subatomaire deeltjes tot mensen, interactie is wat de werkelijkheid vormgeeft

Carlo Rovelli, hoogleraar natuurkunde, bron: The Guardian, 5 september 2022
(enkele fragmenten, vertaald met Google Translate)

“Misschien is het niet nodig om iets te verzinnen over wat er achter de kwantumtheorie schuilgaat. Misschien onthult het ons werkelijk de diepe structuur van de werkelijkheid, waarbij een eigenschap niet meer is dan iets dat iets anders beïnvloedt. Misschien is dit precies wat ‘eigenschappen’ zijn: de effecten van interacties. Een goede wetenschappelijke theorie zou dus niet moeten gaan over hoe dingen ‘zijn’, of wat ze ‘doen’: het zou moeten gaan over hoe ze elkaar beïnvloeden.”

“(….) wat ons als menselijke wezens definieert, zijn onze relaties.  Denk aan een eenvoudig voorwerp zoals een blauw theekopje. Dat het blauw is, is niet alleen een eigenschap van de beker: kleuren ontstaan in onze hersenen als gevolg van de structuur van de receptoren in het netvlies van onze ogen en als gevolg van de interacties tussen daglicht en het oppervlak van de beker.  Dat het ‘een theekopje’ is, verwijst naar zijn potentiële functie als drinkbeker: voor een buitenaards wezen dat niets weet over het drinken van thee, is het idee van een theekopje zinloos.  Bovendien hangt de stabiliteit ervan als object af van de tijdschaal waarop we het beschouwen: als je het langer bekijkt, is het slechts een vluchtige verzameling atomen.  En zijn deze atomen zelf onafhankelijke elementen van de werkelijkheid?  Nee, dat is niet zo, zoals de kwantumtheorie laat zien: ze worden gedefinieerd door hun fysieke interacties met de rest van de wereld.”

“Als dit juist is, denk ik dat hier een les uit voortkomt. We begrijpen de werkelijkheid beter als we erover nadenken in termen van interacties, en niet in termen van individuen. Wij, als individuen, bestaan dankzij de interacties waarbij we betrokken zijn. Dit is de reden waarom, in de klassieke speltheorie, de winnaars op de lange termijn degenen zijn die samenwerken.”

Psychologie

Het eerste axioma van Watzlawick, Beavin en Jackson

Mensen zijn altijd op anderen betrokken. Het eerste axioma van Watzlawick, Beavin en Jackson over menselijke communicatie luidt: “Het is onmogelijk om niet te communiceren. Alle gedrag is communicatie.” 

“De man die in een drukke lunchroom strak voor zich uit kijkt, of de vliegtuigpassagier die met zijn ogen dicht zit, communiceren beiden dat ze tegen niemand willen spreken en door niemand willen worden aangesproken, en gewoonlijk laten hun buren ‘zich dat gezegd zijn’ en reageren ze op de gewenste manier, nl. door deze personen met rust te laten. Klaarblijkelijk vormt dit evenzeer een uitwisseling van communicaties als een geanimeerde discussie.” 
Paul Watzlawick, Janet Helmick Beavin, Don D. Jackson, De pragmatische aspecten van de menselijke communicatie, 1967, Nederlandse vertaling 1970, pp. 42-43.

Wat is het ik?

Jean-Michel Oughourlian, één van de twee psychiaters waarmee René Girard Wat vanaf het begin der tijden verborgen was… schreef: 
“(…) er bestaat niet zoiets als een van anderen afgesneden individu: het ego-in-zichzelf is een illusie. Wat wij ons ego noemen, onze persoonlijkheid, wordt voortdurend gevormd telkens wanneer we een relatie aangaan met een ander persoon, in een voortdurende beweging van imitatie.”
Optimisez votre cerveau, 2019, p. 17 (eigen vertaling)